شهرهاي مقدس شيعه
شهرهاي مقدس شيعه
نويسنده:مختار اصلاني
منبع:سايت انديشه قم
منبع:سايت انديشه قم
شيعيان كه معتقد به امامت و ولايت بلافصل علي ـ عليه السلام ـ و اولاد او بعد از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ مي‌باشند همواره دوستار و عاشق اهل‌بيت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ بوده و هستند و مناطقي كه اهل‌بيت ـ عليهم السلام ـ نشاني از خود دارند در منظر اين عاشقان آن مكان و شهر از قداست و شرافت خاصي برخوردار است. اگر شهر مدينه شرافت و عظمت پيدا كرد به‌خاطر وجود و قدوم مبارك رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ بود و امروز هم به‌خاطر وجود قبر شريف آن حضرت و اهل‌بيت‌اش از قداست خاصي برخوردار است و همچنين شهرها و مناطق ديگري كه با حضور و شهادت اهل‌بيت ـ عليهم السلام ـ شرافت و قداست يافتند و در نزد شيعيان عزيز مي‌باشند. پس منظور از شهرهاي مقدس شيعه جاها و شهرهايي است كه به نوعي وابسته به پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و اهل‌بيت آن حضرت مي‌باشد كه عمده‌ترين اين شهرها در عربستان، عراق و ايران مي‌باشند كه به‌طور خلاصه به معرفي اين شهرها مي‌پردازيم.
با ورود پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در سال 622 ميلادي به مدينه اين شهر به مدينة النبي تبديل شد و نور ايمان در قلب اكثر قبايل تابيد و همگي اسلام آوردند.[2] رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ در همان آغاز، مدينه را چون مكه «حرم» دانست. براين اساس مكه حرم خدا و مدينه حرم رسول الله است و اين بهترين شرافتي بود كه مدينه مي‌توانست به‌دست آورد. پيامبر بزرگوار اسلام در سخنان بي‌شماري مدينه را تمجيد كرده و مردم آن را بسيار ستوده است. اين شهر در طول تاريخ از نظر پيشرفت شهري همواره سير صعودي داشته و امروزه وجود مرقد شريف و مطهر رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ و در كنار آن، مزار شريف ائمه بقيع و مزار ساير اصحاب بزرگ رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به اين شهر قداست و عظمت خاصي بخشيده؛ مخصوصاً وجود قبور شريف حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ ، امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ ، امام زين‌العابدين ـ عليه السلام ـ ،امام باقر و امام صادق ـ عليهما السلام ـ اين شهر را به يكي از مقدس ترين شهرهاي جهان اسلام مخصوصاً تشيع تبديل كرده به‌طوري كه سالانه قلوب پر مهر و محبت ميليون‌ها عاشق از سراسر دنيا را به خود جذب كرده و با درياي بركت و فيوضات خود دل اين ارادتمندان را از بركات بي‌شمار خود سيراب مي‌كنند.
شهر نجف يكي از مقدس‌ترين شهرهاي شيعيان مي‌باشد. وجود پر بركت حرم مطهر حضرت علي ـ عليه السلام ـ به اين شهر قداست خاصي بخشيده و شيعيان براي اين شهر احترام زيادي قائل هستند. جدا از وجود مرقد شريف امام اول شيعيان در اين شهر، آثار و ابينه‌هاي تاريخي فراواني باعث عظمت اين شهر شده است كه به بعضي اشاره مي‌شود:
1. قبرستان وادي‌السلام: اين قبرستان يكي از مقدس‌ترين گورستان‌هاي مسلمانان و شيعيان است.
2. مقام حضرت حجّت: اين مقام در گورستان وادي السلام قرار دارد و جايگاه مقدسي است كه به حضرت ولي عصر ـ عج الله تعالي فرجه الشريف ـ نسبت داده مي‌شود.
3. آرمگاه حضرت هود و حضرت صالح.
4. آرامگاه كميل بن زياد نخعي.
5. آرامگاه علماء و مراجع بزرگي مانند شيخ طوسي، علامه حلي، مقدس اردبيلي، شيخ انصاري و ... .
همه اين عوامل باعث شده تا شيعيان از سرتاسر جهان هرساله اين شهر را چون نگيني در آغوش بگيرند و به اين شهر با ديده احترام بنگرند.
امروزه شهر كوفه موقعيت پيشين خود را از دست داده و به‌عنوان يك بخش از شهر نجف شمرده مي‌شود و فاصله دو شهر هشت كيلومتر است كه تقريباً به يكديگر متصل مي‌باشند. اين شهر به علت موقعيت جغرافيايي‌اش از آب و هواي ملايم و خنك‌تر از نجف برخوردار است.
اين شهر به علت مركزيت حكومت حضرت علي ـ عليه السلام ـ و وجود اماكن و ابينه‌هاي تاريخي از آن زمان، از قداست خاصي در ميان مسلمانان و به‌خصوص شيعيان دارد. كه به اين اماكن به‌صورت خلاصه اشاره مي‌شود:
1. مسجد جامع كوفه: اين مسجد يكي از چهار مسجد مهم و مقدس جهان اسلام است. در درون اين مسجد جايگاه‌هاي مقدسي وجود دارد مانند ستون‌ها و محراب‌هاي هفت‌گانه كه محل نمازگزاري برخي از معصومان مي‌باشد، محراب علي ـ عليه السلام ـ كه محل شهادت آن حضرت نيز مي‌باشد و ... .
2. حرم مسلم بن عقيل؛ 3. آرامگاه هاني بن عروه؛ 4. آرامگاه مختار ثقفي؛ 5. خانه اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ ؛ 6. آرامگاه ميثم تمّار؛ 7. مسجد سهله كه يكي از مساجد مقدس مي‌باشد و ... .
با وجود اين كه پيشينه تاريخي كربلا بسيار قديمي بوده و به دوران بابليان مي‌رسد ولي از آنجا كه مدارك تاريخي در اين باب كم و ناچيز است نمي‌توان شناخت دقيقي را نسبت به تاريخ كربلا پيش از اسلام به دست آورد.
مقدس‌ترين شهر عراق پس از نجف اشرف كربلا است و آن تربتي است كه اجساد پاك و غرقه به خون شهيدان عاشورا و به ويژه سرور آنان و سيد جوانان اهل بهشت، ابا عبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ و برادر با وفا و بزرگوارش حضرت ابوالفضل العباس ـ سلام الله عليه ـ را در خود جاي داده است.
تاريخ شهر كربلا در دوران اسلامي از هنگام شهادت امام حسين ـ عليه السلام ـ آغاز مي‌شود و از آن هنگام تاكنون اين شهر همواره در جان و روح و روان شيعيان و مؤمنان بوده و روز به روز بر آبادي و وسعت آن افزوده شده است. مهم‌ترين متعلقات قلبي شيعيان در اين شهر عبارتند از: 1. حرم پاك و مطهر سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ ؛ 2. قتلگاه؛ 3. تلّ زينبيه؛ 4. حرم منور و پاك ابوالفضل العباس ـ سلام الله عليه ـ ؛ 5. آرامگاه حبيب بن مظاهر؛ 6. مرقد حر؛ 7. مقام حضرت حجت؛ 8. آرامگاه طفلان مسلم و ... .
پيشتر سامرا از شهرهاي بغداد محسوب مي‌شد ولي اكنون مركز استان تازه تأسيسي مي‌باشد. در عصر حاضر آستان قدسي عسكريين در قلب شهر سامرا واقع شده و يكي از بزرگترين زيارت‌گاه‌هاي شيعيان مي‌باشد. اين بارگاه نوراني محل دفن دو امام بزرگوار شيعيان يعني امام هادي و امام حسن عسكري ـ عليهما السلام ـ است. همچنين مقبره نرگس خاتون مادر حضرت مهدي ـ عج الله تعالي فرجه الشريف ـ و مرقد حكيمه خاتون دختر امام جواد، سمانه مادر امام هادي و سوسن مادر امام حسن عسكري به اين آستانه قداست، عظمت و شرافت خاصي بخشيده است.
در كتاب‌هاي قديم از اين شهر به عنوان مشهد طوس و هم مشهد رضا نام برده شده و سرانجام كلمه طوس و رضا هم در محاورات و كتابت حذف شده و به نام مشهد معروف گرديد. اين شهر مقدس در طول تاريخ همواره محل تردد و مركز عالمان و عارفان و عاشقان حقيقت بوده و در قرون و اعصار جايگاه عباد و زهاد بوده است.
در طول دوازده قرن اين مكان مبارك فراز و نشيب‌هايي داشته است، زماني در آبادي و نعمت و رفاه به سر برده و گاهي در اثر تعصبات و كج فكري‌ها ويران شده است، آري صحنه‌سازان و جباران رفتند ولي انوار درخشان امام رضا ـ عليه السلام ـ همچنان مي‌درخشد و پيوسته حرم پاكش توسعه پيدا مي‌كند و بر جلال و شكوهش افزوده مي‌گردد. شهر مشهد امروزه به عنوان يكي از مراكز مهم و مقدس شيعه در تمام دنيا شناخته شده است و قلب ميليون‌ها انسان عاشق به عشق رضاي آل محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ مي‌تپد و اين شهر همچون نگيني در سرزمين ايران بر قلب‌هاي شيعيان حكومت مي‌كند و هر ساله ميليون‌ها زائر عاشق را در خود جاي مي‌دهد. و به يكي از مراكز مهم علمي و عقيدتي جهان تشيع تبديل شده است.[3]
استان قم با وسعتي معادل 14631 كيلومتر مربع در مركز كشور ايران واقع شده است. از نظر جغرافياي طبيعي، اين استان در قلمرو كوير مركزي ايران واقع شده است و از نظر آب و هوا اقليم نيمه بياباني دارد. از نظر فرهنگي استان و شهر قم از شهرهاي مهم ديني و مذهبي و زيارتي ايران و شيعيان جهان است. جريان فرهنگي ديني مذهبي، شهر قم را به يكي از بزرگترين مراكز آموزش علوم ديني و آئين‌هاي مذهبي تبديل كرده. كه در دهه‌هاي اخير نقش بسيار ممتازي در فرآيند تحولات ديني، مذهبي، سياسي و اجتماعي دنيا ايفا كرده است. در اين شهر مراسم اعياد و سوگواري‌هاي ديني و مذهبي با شكوه فراواني برگزار مي‌شود. آري شهر قم نمونه ممتازي از نظام ديني و مذهبي مردم شيعه ايران است و وجود مزار شريف حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ و صدها امام‌زاده و علماء و مراجع و مساجد مقدس و مدارس علميه و وجود پر بركت مراجع عظام تقليد، اين شهر را به يكي از شهرهاي مقدس تشيع تبديل كرده است.
شهرهاي مقدس در عربستان
مدينه
شهر يثرب كه بعد از ورود رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به اين شهر «مدينة النبي» و به اختصار مدينه خوانده شد، در حدود 450 كيلومتري شمال مكه واقع است كه جمعيت آن در سال 1415 هجري 66 هزار نفر بوده است. آب و هواي مدينه در مقايسه با مكه بسيار بهتر است چرا كه زمين‌هاي حاصل‌خيز و آب نسبتاً مكفي دارد با اين حال بايد گفت مدينه هم سرزمين كم آبي به حساب مي‌آيد.[1]با ورود پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در سال 622 ميلادي به مدينه اين شهر به مدينة النبي تبديل شد و نور ايمان در قلب اكثر قبايل تابيد و همگي اسلام آوردند.[2] رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ در همان آغاز، مدينه را چون مكه «حرم» دانست. براين اساس مكه حرم خدا و مدينه حرم رسول الله است و اين بهترين شرافتي بود كه مدينه مي‌توانست به‌دست آورد. پيامبر بزرگوار اسلام در سخنان بي‌شماري مدينه را تمجيد كرده و مردم آن را بسيار ستوده است. اين شهر در طول تاريخ از نظر پيشرفت شهري همواره سير صعودي داشته و امروزه وجود مرقد شريف و مطهر رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ و در كنار آن، مزار شريف ائمه بقيع و مزار ساير اصحاب بزرگ رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ به اين شهر قداست و عظمت خاصي بخشيده؛ مخصوصاً وجود قبور شريف حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ ، امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ ، امام زين‌العابدين ـ عليه السلام ـ ،امام باقر و امام صادق ـ عليهما السلام ـ اين شهر را به يكي از مقدس ترين شهرهاي جهان اسلام مخصوصاً تشيع تبديل كرده به‌طوري كه سالانه قلوب پر مهر و محبت ميليون‌ها عاشق از سراسر دنيا را به خود جذب كرده و با درياي بركت و فيوضات خود دل اين ارادتمندان را از بركات بي‌شمار خود سيراب مي‌كنند.
شهرهاي مقدس شيعه در عراق
سرزمين عراق بنابر كاوش‌هاي باستان شناسان، يكي از كهن‌ترين جايگاه‌هاي سكونت انسان و تمدن بشري است و پيشينه تاريخي آن به هزاران سال پيش از ميلاد مسيح باز مي‌گردد. ارتش اسلام در سال 14 يا 15 ه. به فرماندهي سعدبن ابي‌وقاص به عراق حمله كرد و طي چند سال جنگ در سال 16 هجري ارتش ساساني را شكست داد و عراق را به تصرف درآورد. از اين تاريخ، عراق جزئي از متصرفات اسلامي گرديد. سرزمين عراق يكي از سرزمين‌هاي مقدس براي مسلمانان مخصوصاً شيعيان مي‌باشد. اين سرزمين، مدفن و آرامگاه امامان بزرگوار شيعه ـ عليهم السلام ـ ، صحابه پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ تابعين، امامان مذاهب سني، رؤساي فرقه‌ها و گروه‌ها و طوايف مي‌باشد كه ما در اينجا به شهرهاي مهم و مقدس آن به‌طور خلاصه مي‌پردازيم.نجف اشرف
اين شهر كه در 160 كيلومتري جنوب غربي بغداد و در كناره دشت بي‌آب و علف صحراي شام واقع است، داراي آب و هواي بسيار گرم و زميني خشك و كم آب مي‌باشد. در منابع شيعه، روايات فراواني درباره فضيلت و قداست سرزمين نجف آمده است، به همين جهت هر مؤمني آرزوي زيارت اين سرزمين و زندگي و دفن شدن در آن را دارد. امروزه اين شهر مركز يكي از استان‌هاي عراق و از شهرهاي مهم اين كشور به شمار مي‌رود.شهر نجف يكي از مقدس‌ترين شهرهاي شيعيان مي‌باشد. وجود پر بركت حرم مطهر حضرت علي ـ عليه السلام ـ به اين شهر قداست خاصي بخشيده و شيعيان براي اين شهر احترام زيادي قائل هستند. جدا از وجود مرقد شريف امام اول شيعيان در اين شهر، آثار و ابينه‌هاي تاريخي فراواني باعث عظمت اين شهر شده است كه به بعضي اشاره مي‌شود:
1. قبرستان وادي‌السلام: اين قبرستان يكي از مقدس‌ترين گورستان‌هاي مسلمانان و شيعيان است.
2. مقام حضرت حجّت: اين مقام در گورستان وادي السلام قرار دارد و جايگاه مقدسي است كه به حضرت ولي عصر ـ عج الله تعالي فرجه الشريف ـ نسبت داده مي‌شود.
3. آرمگاه حضرت هود و حضرت صالح.
4. آرامگاه كميل بن زياد نخعي.
5. آرامگاه علماء و مراجع بزرگي مانند شيخ طوسي، علامه حلي، مقدس اردبيلي، شيخ انصاري و ... .
همه اين عوامل باعث شده تا شيعيان از سرتاسر جهان هرساله اين شهر را چون نگيني در آغوش بگيرند و به اين شهر با ديده احترام بنگرند.
كوفه
شهر كوفه نخستين شهر اسلامي است كه در سال 17 ه. به دستور خليفه دوم و به دست سعد ابن ابي‌وقاص در بخش مياني عراق ساخته شد. كوفه براي نخستين بار در سال 36 ه. پايتخت دولت اسلامي گرديد و اين هنگامي بود كه علي ـ عليه السلام ـ براي جنگ جمل، مدينه منوره را به قصد عراق ترك كرد. بعدها به‌تدريج بر اهميت شهر افزوده شد و يكي از مراكز مهم علمي و سياسي جهان اسلام گرديد. جمعيت آن را در آن زمان افزون بر يك ميليون نفر دانسته‌اند.امروزه شهر كوفه موقعيت پيشين خود را از دست داده و به‌عنوان يك بخش از شهر نجف شمرده مي‌شود و فاصله دو شهر هشت كيلومتر است كه تقريباً به يكديگر متصل مي‌باشند. اين شهر به علت موقعيت جغرافيايي‌اش از آب و هواي ملايم و خنك‌تر از نجف برخوردار است.
اين شهر به علت مركزيت حكومت حضرت علي ـ عليه السلام ـ و وجود اماكن و ابينه‌هاي تاريخي از آن زمان، از قداست خاصي در ميان مسلمانان و به‌خصوص شيعيان دارد. كه به اين اماكن به‌صورت خلاصه اشاره مي‌شود:
1. مسجد جامع كوفه: اين مسجد يكي از چهار مسجد مهم و مقدس جهان اسلام است. در درون اين مسجد جايگاه‌هاي مقدسي وجود دارد مانند ستون‌ها و محراب‌هاي هفت‌گانه كه محل نمازگزاري برخي از معصومان مي‌باشد، محراب علي ـ عليه السلام ـ كه محل شهادت آن حضرت نيز مي‌باشد و ... .
2. حرم مسلم بن عقيل؛ 3. آرامگاه هاني بن عروه؛ 4. آرامگاه مختار ثقفي؛ 5. خانه اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ ؛ 6. آرامگاه ميثم تمّار؛ 7. مسجد سهله كه يكي از مساجد مقدس مي‌باشد و ... .
كربلا
كربلا مكاني است كه كمتر مكاني در شهرت و قداست به پايش مي رسد. بعضي گفتهاند ريشه كربلا از كلمه «كربله» گرفته شده و كربله يعني به سستي گام برداشتن يا سست شدن گام‌ها و يا از «كربال» به معني غربال كردن و چون كربلا سرزميني خالي از ريگ و سنگ و درخت بوده به همين خاطر به اين نام ناميده شده. اين سرزمين اسامي ديگري مثل نينوا، غاضريه، ماريه و ... هم دارد.با وجود اين كه پيشينه تاريخي كربلا بسيار قديمي بوده و به دوران بابليان مي‌رسد ولي از آنجا كه مدارك تاريخي در اين باب كم و ناچيز است نمي‌توان شناخت دقيقي را نسبت به تاريخ كربلا پيش از اسلام به دست آورد.
مقدس‌ترين شهر عراق پس از نجف اشرف كربلا است و آن تربتي است كه اجساد پاك و غرقه به خون شهيدان عاشورا و به ويژه سرور آنان و سيد جوانان اهل بهشت، ابا عبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ و برادر با وفا و بزرگوارش حضرت ابوالفضل العباس ـ سلام الله عليه ـ را در خود جاي داده است.
تاريخ شهر كربلا در دوران اسلامي از هنگام شهادت امام حسين ـ عليه السلام ـ آغاز مي‌شود و از آن هنگام تاكنون اين شهر همواره در جان و روح و روان شيعيان و مؤمنان بوده و روز به روز بر آبادي و وسعت آن افزوده شده است. مهم‌ترين متعلقات قلبي شيعيان در اين شهر عبارتند از: 1. حرم پاك و مطهر سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين ـ عليه السلام ـ ؛ 2. قتلگاه؛ 3. تلّ زينبيه؛ 4. حرم منور و پاك ابوالفضل العباس ـ سلام الله عليه ـ ؛ 5. آرامگاه حبيب بن مظاهر؛ 6. مرقد حر؛ 7. مقام حضرت حجت؛ 8. آرامگاه طفلان مسلم و ... .
كاظمين
اين شهر سومين شهر مقدس عراق پس از نجف و كربلا است و در شمال غربي بغداد و در سمت غرب رودخانه دجله قرار گرفته كه تنها عرض رودخانه دجله آن را از بغداد جدا مي‌كند. نام اين شهر برگرفته از نام مبارك حضرت امام كاظم ـ عليه السلام ـ است و از آنجايي كه در اين حرم حضرت امام موسي بن جعفر و امام جواد ـ عليهما السلام ـ مدفون مي‌باشند شهر به نام اين دو تن با غلبه دادن نام اشهر كه كاظم است «كاظمين» ناميده شده است. اين شهر به علت وجود مقدس پيكرهاي پاك دو امام بزرگوار از قداست و احترام خاصي برخوردار است و هر سال ميليون‌ها دل عاشق به سوي اين شهر متوجه مي‌شود و از فيوضات معنوي اين دو امام بزرگوار بهره‌مند مي‌شوند.سامرا
شهر سامرا چهارمين شهر مقدس عراق است. اين شهر طي مدت سه دهه پايتختي توسعه فراواني يافت. با آن‌كه گفته مي‌شود از جهت پيشينه تاريخي قديمي‌ترين شهر تاريخ و از نظر آب و هوا، مرغوبيت خاك و ... مطبوع‌ترين و زيباترين شهر نه تنها عراق بلكه تمام روي زمين بوده است، اما امروزه تعريف چنداني ندارد و درست قضيه برعكس شده است. روزگاري عراق را قلب زمين و شهر سامرا را قلب عراق مي‌ناميدند ولي حالا از همان شهر نه جلالي مانده و نه جمالي به جز آستان قدسي عسكريين ـ عليهما السلام ـ كه چون ماه تابان در شب سياه سامرا مي‌درخشد و چشم هر بيننده‌اي را به خود جلب مي‌كند.پيشتر سامرا از شهرهاي بغداد محسوب مي‌شد ولي اكنون مركز استان تازه تأسيسي مي‌باشد. در عصر حاضر آستان قدسي عسكريين در قلب شهر سامرا واقع شده و يكي از بزرگترين زيارت‌گاه‌هاي شيعيان مي‌باشد. اين بارگاه نوراني محل دفن دو امام بزرگوار شيعيان يعني امام هادي و امام حسن عسكري ـ عليهما السلام ـ است. همچنين مقبره نرگس خاتون مادر حضرت مهدي ـ عج الله تعالي فرجه الشريف ـ و مرقد حكيمه خاتون دختر امام جواد، سمانه مادر امام هادي و سوسن مادر امام حسن عسكري به اين آستانه قداست، عظمت و شرافت خاصي بخشيده است.
شهرهاي مقدس در ايران
خراسان
دين مقدس اسلام بنابر قول مشهور در سال سي و يك هجري وارد خراسان شد و تا پايان خلافت عثمان مسلمانان بر شهرهاي خراسان مسلط بودند كه بعد از مرگ عثمان، حضرت علي ـ عليه السلام ـ با فرستادن دو حاكم عادل و پرهيزگار نخستين بذر تشيع را در اين منطقه مي‌كارد. بعد از شهادت علي ـ عليه السلام ـ خراسان به يكي از قطب‌هاي فعاليت بر عليه نژادپرستان اموي تبديل شد و نهايتاً هم توسط شورشياني از همين منطقه امويان سقوط كردند و با به حكومت رسيدن عباسيان، خراسان همچنان براي بني‌عباس هم مشكل‌ساز شد. از اين رو در سال 192 ه. هارون خليفه عباسي شخصاً براي كنترل اوضاع وارد خراسان شد و در همين منطقه به علت شدت بيماري فوت كرد و پس از جرياناتي پسرش مأمون به خلافت رسيد و براي كنترل منطقه ناآرام خراسان آنجا را محل و مركز حكومت خود برگزيد و حضرت امام رضا ـ عليه السلام ـ را بالإجبار به آن ديار فراخواند و بعد از به شهادت رساندن آن حضرت جنازه پاك و مقدس او را در كنار قبر پدرش هارون به خاك سپرد و آن محل به نام مشهد رضا معروف گرديد و اساس شهر مقدس مشهد از همان زمان شروع شد.[2]در كتاب‌هاي قديم از اين شهر به عنوان مشهد طوس و هم مشهد رضا نام برده شده و سرانجام كلمه طوس و رضا هم در محاورات و كتابت حذف شده و به نام مشهد معروف گرديد. اين شهر مقدس در طول تاريخ همواره محل تردد و مركز عالمان و عارفان و عاشقان حقيقت بوده و در قرون و اعصار جايگاه عباد و زهاد بوده است.
در طول دوازده قرن اين مكان مبارك فراز و نشيب‌هايي داشته است، زماني در آبادي و نعمت و رفاه به سر برده و گاهي در اثر تعصبات و كج فكري‌ها ويران شده است، آري صحنه‌سازان و جباران رفتند ولي انوار درخشان امام رضا ـ عليه السلام ـ همچنان مي‌درخشد و پيوسته حرم پاكش توسعه پيدا مي‌كند و بر جلال و شكوهش افزوده مي‌گردد. شهر مشهد امروزه به عنوان يكي از مراكز مهم و مقدس شيعه در تمام دنيا شناخته شده است و قلب ميليون‌ها انسان عاشق به عشق رضاي آل محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ مي‌تپد و اين شهر همچون نگيني در سرزمين ايران بر قلب‌هاي شيعيان حكومت مي‌كند و هر ساله ميليون‌ها زائر عاشق را در خود جاي مي‌دهد. و به يكي از مراكز مهم علمي و عقيدتي جهان تشيع تبديل شده است.[3]
شهر مقدس قم
در مورد تعيين زمان تأسيس شهر قم بين سيره نويسان اختلاف است. يعقوبي قم را از شهرهاي عهد ساسانيان مي‌داند[4] ولي بعضي اين شهر را اسلامي‌التأسيس مي‌دانند، به هرحال قم از مهم‌ترين شهرهاي شيعه نشين از ابتداي اسلام بوده است و تشيع آن‌ها هميشه امامي و اثني عشري بود و انحراف به آن راه نيافته است. بسياري از مردم آن ديار خدمت ائمه اطهار مي‌رسيدند و از محضر آن بزرگواران كسب فيض مي‌كردند و پيوسته با امامان خود رابطه داشتند. اين شهر همواره مأمن و پناهگاه علويان و شيعيان بود كه در پايان قرن دوم هجري، قدوم بانوي بزرگوار اسلام حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ نقطه عطفي در تاريخ اين شهر محسوب مي‌شود. چون از همان زمان اين شهر از نظر فرهنگي، جغرافيايي و مذهبي سير صعودي داشته و امروزه به يك استان و كلان‌شهر تبديل شده است.استان قم با وسعتي معادل 14631 كيلومتر مربع در مركز كشور ايران واقع شده است. از نظر جغرافياي طبيعي، اين استان در قلمرو كوير مركزي ايران واقع شده است و از نظر آب و هوا اقليم نيمه بياباني دارد. از نظر فرهنگي استان و شهر قم از شهرهاي مهم ديني و مذهبي و زيارتي ايران و شيعيان جهان است. جريان فرهنگي ديني مذهبي، شهر قم را به يكي از بزرگترين مراكز آموزش علوم ديني و آئين‌هاي مذهبي تبديل كرده. كه در دهه‌هاي اخير نقش بسيار ممتازي در فرآيند تحولات ديني، مذهبي، سياسي و اجتماعي دنيا ايفا كرده است. در اين شهر مراسم اعياد و سوگواري‌هاي ديني و مذهبي با شكوه فراواني برگزار مي‌شود. آري شهر قم نمونه ممتازي از نظام ديني و مذهبي مردم شيعه ايران است و وجود مزار شريف حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ و صدها امام‌زاده و علماء و مراجع و مساجد مقدس و مدارس علميه و وجود پر بركت مراجع عظام تقليد، اين شهر را به يكي از شهرهاي مقدس تشيع تبديل كرده است.
پی نوشت ها:
[1] . آثار اسلامي مكه و مدينه، رسول جعفريان، ص 15.
[2] . تاريخ طبري، ج 11، ص 103.
[3] . برگرفته از تاريخ آستان قدس رضوي، عزيزالله عطاردي، ج 1، ص 12 الي 60.
[4] . يعقوبي، تاريخ يعقوبي، ج 1، ص 44.
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}